Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın hemşirelerin takım artırımı ve teşvik ödemelerinde eşitlik talepleri karşısında spontane gelişen seçim vaadi gündem oldu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, “Hemşirelerde bir sınıf atlama olayını başarmamız lazım. Daha da öte bir şey. Artık Amerika’da biliyorsunuz bir üst segment var. O adeta tabip yetkisi kullanabiliyor” kelamları sıhhat topluluğunda yorumlandı. Bilim Sıhhat Haber Ajansı, 14 Mayıs 2023 tarihinde yapılacak olan Cumhurbaşkanlığı ve 28. Periyot Milletvekili Seçimleri’ne 1 aydan az bir vakit kala AKP Cumhurbaşkanı Adayı Recep Tayyip Erdoğan’ın ‘hemşirelere hekim yetkisi’ vaadini hemşirelere sordu. Görüştüğümüz hemşirelerin çoğunluğu hekim yetkisi istemediklerini, özlük haklarını ve mesleksel saygınlıklarının geri verilmesini istediklerini söyledi.
“ABD Hemşirelik Sistemi’ndeki ‘Nurse Helper’ Mesleğimize Ziyan Verecektir”
Fisun Şenuzun Aykar (Akademisyen Profesör Hemşire): Mesleklerin hele ki sıhhat ile ilgili mesleklerin de liyakat yahut vazife tariflerinin belirlenmesinde alt, üst segment yahut sınıf olarak kıymetlendirilmesi, söz edilmesi kabul edilir bir durum değildir. 1955 yılında hemşirelikte Avrupa’nın birinci lisans eğitimini başlatmış bir ülke olarak geldiğimiz süreçte çok güçlü akademik birikimi olan mesleğimizin sıhhat sisteminde yapılanması mesleksel derneklerimiz, Yüksek Öğretim Kurumumuzdaki hemşirelik fakültesi ve sıhhat bilimleri fakültelerinde hemşirelik alanından olan dekanlarımız ile çalışılmalı ve planlamalıdır. Zira mesleğimizin eğitim ve idare alanlarında uzman olmayan diğer sıhhat disiplinlerinin yönlendirilmesi ile geçmişte alınan hemşire yardımcılığı eğitimleri, lise seviyesinde hemşirelik eğitimine tekrar başlanması üzere pek çok yanılgılı uygulama ile mesleğimiz ve sıhhat bakım sistemimiz ziyan görmektedir. Amerika Hemşirelik Sistemi’nde yer alan Advanced Practice Nurse (APN yahut APRN)’ün üzerinde üstte belirttiğim halde meslek akademisyenlerimiz ve derneklerimiz tarafından gerekli çalışmalar yapılmadan sıhhat sistemimize uyarlanması ve daha evvelki yıllarda da isminin hekim/doktor yardımcısı olacağının açıklanması Hemşire Yardımcılığı (Nurse Helper) örneğinde olduğu üzere hem mesleğimiz hem de sıhhat sistemimize ziyan verecek bir uygulama olacaktır. Mesleğimizde öncelikli olarak tahlil bulması gereken problemlerimiz; meslektaşlarımızın yoksulluk sonunun altında maaş alması, performans ve döner sermaye üzere gelir garantisi olmayan ek fiyatlandırma sistemindeki adaletsizliktir. 24 saat kesintisiz çalışma, fazla mesai, nitelikli bakım sağlayabileceklerinden çok daha fazla sayıda hastaya bakmak durumunda olmalarıdır. Bunun sebebi de çalışan sayımız, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) ortalamalarının 3 kat altında ve bu probleme kısmen de olsa tahlil olacak lisans mezunu ve lise mezunu yaklaşık 120 bin genç meslektaşlarımızın hala atanmamasıdır.
“Hemşireliği Öbür Bir Meslek Kümesiyle Kıyaslamak Yanlıştır”
Aydın Erol (SES Cerrahpaşa İşyeri Temsilcisi): Hemşirelik hizmetlerinin kapsamı, birey, aile, küme ve toplumun sıhhatinin geliştirilmesi, korunması, hastalık durumunda uygunlaştırılması ve ömür kalitesinin artırılması gayesiyle hemşirenin yerine getirdiği bakım verme, tabipçe hazırlanan tıbbi teşhis ve tedavi planının oluşturulması ve uygulanması, inançlı ve sağlıklı bir etraf oluşturma, eğitim, danışmanlık, araştırma, idare, kalite geliştirme, işbirliği yapma ve bağlantısı sağlama rolleri, mesleksel eğitimle kazanılan bilgi, marifet ve karar verme yeteneklerini kullanarak, insanlara yaşadıkları ve çalıştıkları her ortamda doğum öncesinden başlayarak ömrün tüm evrelerinde meslek standartları ve etik unsurlar çerçevesinde sunduğu hemşirelik bakımı, hemşirelik hizmetlerinin ve bu hizmetlerden sorumlu insan gücü kaynaklarının, başka kaynakların ve bakım ortamının idaresi ile risk idaresi olarak söz edilir.
Bağımsız bir meslek olan hemşireliğin sıhhat hizmetlerinin her alanında uzmanlaşmasına ve akademik birikime sahip olmasına karşın istenen seviyede kurumsallaşmaması sıhhat siyasetlerinden bağımsız değildir. Hemşirelik fakültelerinde akademik unvana sahip hemşireler yerine çoğunlukla farklı disiplinlerden öğretim üyeleri ne yazık ki görevlendirilmekte, dekan, anabilim kısmı lideri yapılabilmektedir. Bilhassa son yıllarda kamu sıhhat kurumlarında hemşireler uzmanlaşmakta, doktora eğitimlerini tamamlayarak akademik alana ağırlaşmaktadır. Hemşirelik mesleğinin diğer bir meslek kümesiyle kıyaslamak onun karşısına koymak, vazife yetki alanları üzerinden polemik oluşturmak yanlıştır. Hemşire meslek örgütlerinin, sendikaların da yıllardır talep ettiği hemşirelik mesleğinin yardımcı sıhhat hizmetleri olarak değil bağımsız bir meslek olarak yine tarifinin yapılması idi. Hemşirelik mesleğinin başta özlük ve mali hakların uygunlaştırılması, uzman ve doktora eğitimini tamamlayan hemşirelerin kamu sıhhat kuruluşlarında meslek yapmalarının önünün açılması, hemşirelik fakültelerinde öğretim üyesi olarak istihdam edilmelerinin önünün açılması kıymetli bir başlangıç olacaktır.
“Hiçbir Meslek Kümesi Oburunun Alt-Üst Segmenti Olamaz”
Neslihan Komser (HEP-SEN İstanbul Şube Başkanı): Kaliteli ve inançlı bir sıhhat hizmeti verebilmek için kaynakların güzel derecede kullanılması ve hakikat hemşire istihdamı ile nitelikli işgücünün sağlanması hayli kıymetlidir. Ülke nüfusundaki artış, yetersiz istihdam, olumsuz çalışma şartları, maddi yetersizlikler, şiddet, vazife dışı çalıştırılma ve mobbing üzere birçok nedenden dolayı hemşireler yurtdışına göç etmekte ve bu durum sonucunda hem nitelik hem de nicelik açısından hemşirelere duyulan ihtiyaç artmaktadır. Türkiye’de hemşirelerin tıbbi sekreterlik, laboratuvar teknisyenliği, hekimlik, anestezi teknisyenliği, radyoloji teknisyenliği üzere mesleklerin vazife kapsamına giren işlerde de çalıştırıldığı hatta satın alma, faturalama memurlarının misyon kapsamındaki işlerden sorumlu tutulduğu bilinmektedir. OECD bilgilerine nazaran 1000 kişi başına düşen hemşire sayısı ülkemizde 2.7 dir. Meslek kapsamında olmayan işlerde çalışan hemşireleri de düşündüğümüz vakit hasta başına düşen hemşire sayısı daha da düşmektedir. Öteki taraftan hemşire sayısının yetersiz olmasına bağlı olarak hemşirelerin yetki, sorumluluk ve vazifeleri sıhhat alanında çalışan başka hemşirelik dışı profesyonellere devredilmekte, hemşireler çok fazla çalışmaya bağlı tükenmişlik sendromu yaşamakta, meslekten ayrılmalarla birlikte hemşirelerin değişim suratı artmaktadır. Ülkemizde hemşireler 4 yıl lisans eğitimi alarak hemşire olmaktadırlar. Üzerine en az 2 yıl yüksek lisans ve 4 yıl doktora eğitimi olmak üzere alınan eğitim düşünüldüğünde formal olarak 10 yıl eğitim alındığı görülmektedir. Lakin hemşireler uzmanlaştıkları alanda çalışamamaktadır ve kurumlarda hala uzman hemşirelik takımı bulunmamaktadır. Sağlık insan gücü olarak hemşirelerin mesleksel eğitim, uzmanlık alanları, istihdam ve profesyonel gelişiminin desteklenmesi gerekir. YÖK, Sıhhat Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı ortak işbirliği ile uzman hemşire takımları açılması ve istihdam yapılması bizim esas talebimizdir. Profesyonel bir meslek olan hemşireliğin ilaç reçete etmesi üzere bir talebimiz muhakkak yoktur. Her meslek kümesi teorik eğitimini ve diplomasını aldığı mesleğini ifa etmelidir. Hekimlik yalnızca ilaç yazmak, hemşirelik yalnızca enjeksiyon yapmaktan ibaret değildir. Hiçbir meslek kümesi oburunun alt segmenti ya da üst segmenti olamaz. Ülkemizde hemşirelik için yapılabilecekleri her vakit lisana getirdik getirmeye de devam edeceğiz. Bizler kâfi istihdamın olduğu kurumlarda kendi mesleğimiz kapsamındaki vazifelerimizi maddi karşılığını alacak formda yerine getirmek istiyoruz. Yaptığımız birçok teşebbüsün fiyatlandırmasının tarafımıza ödenmesini teşvik ek ödeme yönetmeliği kapsamında neye nazaran belirlendiği belirli olmayan 0,32 katsayısının arttırılmasını yoksulluk hududu üzerinde emekliliğe yansıyan bir maaş ile çalışmak istiyoruz. Uzmanlık takımlarının bir an evvel açılmasını ve kendi uzmanlık alanlarımızda “yarın vazife yerim neresi olacak acaba” diye düşünmeden inançlı bir halde çalışmak istiyoruz.
“Önceliğimiz Hemşirelik Mesleğinin Hudutlarının Belirlenmesidir”
Burak Seçinti (Yoğun Bakım Hemşiresi): Biz hemşirelerin şu andaki önceliğimiz hekim yetkisi tesirinden çok hemşirelik mesleğinin hudutlarını belirlemek ve vazife alanının dışına çıkılmaması. Düzeltilmesi gereken onlarca husus var alanda. Önceliğimiz mesleğimizdeki problemlerin giderilmesidir. Amerika’nın birçok hemşirelik özelliği alınabilir, ancak en başında bu gündem olmamalıdır.
“Biz Tabip Statüsünde Olmak İstemiyoruz!”
İlkay Yavuz (Yoğun Bakım Hemşiresi): Biz hekim statüsünde olmak istemiyoruz, emekliliğe yansıyan yoksulluk hududu üstünde tek kalem maaş istiyoruz. Kendi mesleğimizde branşlaşma ve uzmanlık istiyoruz. Cumhurbaşkanı’nın bu söylemi takım içi çatışma doğurur. Hiçbir hemşire hekim olmak istemez. Biz kendi mesleğimize sahip çıkıp saygınlığını kazanmasını istiyoruz. Ben 24 yıllık meslek hayatımın 13 yılında ağır bakım ünitesinde çalıştım. Ağır bakım uzman hemşiresi olmak istiyorum ve bununla ilgili her türlü imtihana girerim.
“Doktor Yardımcısı Olmak Üzere Bir Talebimiz Yok”
M.A. (Yoğun Bakım Hemşiresi): Bizler tabip yardımcısı değiliz hemşireyiz. Hekim yardımcısı olma üzere bir talebimiz yok. Hepimizin misyon tarifleri var. Var lakin sıhhatteki bütün branşlar yalnızca kendi vazife tarifini karşılaşıyorken biz her işe koşan bireyleriz. Saygınlık istiyoruz, kendi mesleğimizde yükselmek istiyoruz. Kaidelerin insani olmasını bekliyoruz yalnızca kendimiz için değil yatan hastaların hayatı için daha uygun bir bakım,daha âlâ bir tedavi daha düzgün bir takip için. Hastaya yalnızca ilaçlarını infüzyonlarını yetiştirmek için calışıyoruz. Daha çok ilgilenmeliyiz daha âlâ bir takip için çabalamalıyız. Sıhhat yalnızca ilaç yetiştirme değil ruhsal tarafı de var ağır bakımda dünya standartlarının çok çok üstünde hasta bakıyoruz. Bu insani değil hastaları dinleyecek vakit yok. Ruhsal dayanak veremiyoruz. Hastaya kendini rahat ve inançta hissettirebilecek durumu bulamıyoruz. Diğerlerinin işini yapmaktan ve standartların üstünde hasta sayısı bakmaktan kendi işimizi yapamıyoruz. Gençliğimi heba ettiğim bu kadar yıl okuyup sayısız girdiğim imtihanların karşılığı da kira ve faturalara bile sıkıntı yetiştiriyoruz. Bir kahve ve bir yemek bile dışarıdan yerken iki sefer düşünüyoruz. Buna büyükşehirlerin kira fiyatları da eklenirse bu tablo çok makûs malesef. Emeğimizin karşılığı bu olmamalıdır. (BSHA-Bilim Ve Sıhhat Haber Ajansı)
