Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ), zelzelelere yönelik bilimsel araştırma raporlarına bir yenisini daha ekledi.
Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde “Saha Çalışmaları Yerbilimsel Sarsıntı Ön Raporu” ismiyle yeni bir rapor daha yayımlayan DEÜ, Doğu Anadolu Fay Zonu (DAFZ) içindeki Amanos, Türkoğlu-Pazarcık ve Erkenek segmentleriyle, Çardak ve Sürgü fayları ile Antakya Fay Zonu etrafındaki yerbilimsel tabanlı saha çalışmaları gerçekleştirdi. TÜBİTAK 1002-C Doğal Afet Odaklı Saha Çalışması Acil Dayanak Programı takviyesi ile DEÜ Mühendislik Fakültesi Jeoloji ve Jeofizik Mühendisliği Kısmı öğretim üye ve yardımcılarının iş birliğinde hazırlanan raporda, Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman, Gaziantep ve Malatya vilayetlerini kapsayan sarsıntı tesir alanındaki 15 günlük saha gözlemlerinden oluşan araştırma dataları yer alıyor.
Afete Dirençli Kentlerin Yapılaşmasında Bilim Rehber Olmalı
Depremin yaralarını sarmayı sürdürürken, bir yandan afete dirençli kentlerin ve yapıların inşa edilmesinde bilimin rehber edilmesi gerektiğini hatırlatan Sümer, “Tarihsel periyottan bugüne kadar devam eden zelzeleler Türkiye’nin bir gerçeğidir ve ülkemizin zelzele tarihi dikkate alındığında, meydana gelen bu büyük felaket jeolojik alt yapı itibariyle sonuncu da olmayacaktır. Bu şuurla, sarsıntı öncesinde ve sonrasında, meydana gelen kayıpları azaltmak ve kamuoyu farkındalığı yaratmak için, bir Araştırma Üniversitesi olan Dokuz Eylül Üniversitesi bilim insanları olarak üzerimize düşeni ziyadesiyle yapacağımızı, bilimsel bakış açısıyla çalışmalarımızı sürdüreceğimizi belirtmek isteriz” açıklamasında bulundu. Sümer, “Depremlerin meydana getirdiği sismotektonik ve sismogravitasyonel deformasyon tesirlerini alanda yerinde müşahede ve GNSS bilgileriyle kalibre edilen RTK modüllü yüksek çözünürlüklü görüntüleme özelliğine sahip İHA uçuşlarıyla belgeledik” açıklamasında bulundu.
Bugüne Kadar Gerçekleşen En Sarsıcı Deprem
Beş kısımdan oluşan raporla ilgili değerlendirmelerde bulunan DEÜ Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Ökmen Sümer, Kahramanmaraş merkezli meydana gelen sarsıntıların sosyoekonomik ve çevresel tesirleri bakımından Türkiye tarihinin en sarsıcı sarsıntıları olduğunu belirtti. Aletsel devir içinde ise sol yanal faylanma düzeneklerine sahip dünyadaki en büyük sarsıntılardan ikisinin Kahramanmaraş sarsıntılarında yaşandığı söz eden Sümer, “TÜBİTAK dayanağıyla, incelemelerde bulunmak üzere zelzele bölgesine giderek birçok alanda saha çalışması gerçekleştirdik. 1939 Erzincan zelzelesi (Mw: 7,9) ve 1999 Kocaeli-Düzce sarsıntısından (Mw: 7,4) daha sarsıcı olan bu zelzeleler, Türkiye’nin tektonik pozisyonu itibariyle bir sarsıntı ülkesi olduğu gerçeğini bir defa daha hatırlatmıştır” dedi.
Depremler Bölgede Yeni Deformasyon Alanları Oluşturdu
Sümer, rapora ait bilgilendirmesinin devamında şunları kaydetti: “Yeni gelişen yüzey kırıklarının yer yer eski fay sarplıklarını yahut breşik zonları takip ettiği görülse de, genelde daha evvel çalışmamış deformasyon alanları oluşturduğu yorumlanmıştır. Sismogravitasyonel deformasyon yapıları ise gerek ilgili yapısal süreksizlere yakın pozisyonlarda gerekse uzak alanlarda epey ağır halde gözlenmiştir. Bu yapılar kendi ortalarında sıvılaşma yapıları (sismitler) ve kütle harekeleri halinde iki ana başlık altında değerlendirilmiştir. Yapılan ön değerlendirmelerde sıvılaşma yapıları sırt tipi, yarık tipi, kum volkanları ve bacaları biçiminde, kütle hareketleri ise rotasyonel ve ötelenme tipi heyelanlar, kitle kaymaları, kaya düşmesi, kaya devrilmesi, döküntü akması, döküntü çığı, toprak akması ve yanal yayılma yapıları olarak yorumlanmıştır. Sıvılaşma ve yanal yayılma yapılarının bilhassa Amik Ovası içinde, kütle hareketlerinden heyelan ve kitle kaymaları tipi deformasyonların ise baskın olarak Hatay vilayet hudutları güneyindeki Miyosen – Pliyosen yaşlı sedimenter kayalarda ağırlaştığı gözlenmiştir.” Kahramanmaraş sarsıntılarında meydana gelen ana şokların pozisyonu ile ana neotektonik yapılar üzerindeki dağılımı, ana şok ve artçı sarsıntıların faylar üzerinde gösterimi, Türkiye ve yakın etrafındaki ana neotektonik yapıları gösteren bölgesel haritalar ve zelzelelere ait sismotektonik ve sismogravitasyonel yapılar ile birçok araştırma içeriğinin paylaşıldığı rapora ulaşmak için; https://haber.deu.edu.tr/yerbilimsel-on-rapor/
